Seniorzy stracą prawo jazdy? UE podjęła kluczową decyzję

Nowe przepisy dotyczące prawa jazdy, przyjęte na poziomie Unii Europejskiej, wywołały niepokój wśród starszych kierowców. Pojawiły się pytania, czy seniorzy stracą prawo jazdy i od kiedy będą obowiązkowe badania lekarskie. Wyjaśniamy, co faktycznie się zmienia i jakie decyzje już zapadły.

Fot. Shutterstock

Seniorzy stracą prawo jazdy w 2026 roku? UE zmienia zasady. Oto, co naprawdę się zmienia

Zmiany w przepisach dotyczących prawa jazdy, przyjęte na poziomie Unii Europejskiej, wywołały duże emocje wśród starszych kierowców. W przestrzeni publicznej pojawiły się pytania o obowiązkowe badania, skrócenie ważności dokumentów i możliwą utratę uprawnień po osiągnięciu określonego wieku. Nowe regulacje faktycznie zostały przyjęte, ale ich sens i skutki są bardziej złożone, niż sugerują alarmujące nagłówki.

UE stawia na bezpieczeństwo. Cel: „wizja zero”

Zmiany wpisują się w długofalową strategię Unii Europejskiej znaną jako „wizja zero”. Jej celem jest niemal całkowite wyeliminowanie ofiar śmiertelnych i ciężkich obrażeń w wypadkach drogowych do 2050 roku. Dla porównania – dziś na drogach UE ginie ponad 20 tysięcy osób rocznie. Do 2030 roku liczba ta ma spaść o połowę.

Jednym z elementów tej strategii jest ujednolicenie przepisów dotyczących prawa jazdy, w tym zasad jego ważności i oceny zdolności kierowców do prowadzenia pojazdów.

Czy seniorzy stracą prawo jazdy?

Nie. Nowe przepisy nie wprowadzają automatycznego odbierania prawa jazdy seniorom ani obowiązkowych badań dla wszystkich po osiągnięciu konkretnego wieku. Parlament Europejski odrzucił pierwotny pomysł Komisji Europejskiej, który zakładał obowiązkowe badania lekarskie co pięć lat po 65. roku życia, pod groźbą utraty uprawnień.

Zamiast tego przyjęto rozwiązanie kompromisowe. od dzisiaj wiek 65 lat będzie granicą, od której państwa członkowskie mogą – ale nie muszą – skrócić ważność prawa jazdy i wprowadzić częstsze kontrole zdrowotne.

Co dokładnie się zmienia

Nowe przepisy przewidują, że:

• standardowa ważność prawa jazdy wyniesie 15 lat (lub 10 lat, jeżeli dokument pełni funkcję dowodu tożsamości),
• prawa jazdy na samochody ciężarowe i autobusy będą ważne 5 lat,
• po ukończeniu 65. roku życia państwa UE mogą skrócić ważność dokumentu, np. do 5 lat,
• kraje mogą wprowadzić badania lekarskie, formularze samooceny zdrowia lub kursy przypominające, zamiast obowiązkowych badań dla wszystkich.

Kluczowe jest to, iż decyzja należy do poszczególnych państw, a nie jest narzucona automatycznie przez UE.

Od kiedy nowe przepisy zaczną obowiązywać

Państwa członkowskie otrzymały 4 lata na wdrożenie nowych regulacji, co oznacza, iż zmiany muszą zostać wprowadzone najpóźniej do 2029 roku. W 2026 roku nie dojdzie więc do żadnej masowej utraty prawa jazdy przez seniorów wyłącznie z powodu wieku.

W jakim wieku nie wolno prowadzić samochodu

Prawo nie wskazuje jednego wieku, po którym prowadzenie pojazdu jest zakazane. Eksperci podkreślają jednak, iż wraz z wiekiem u większości osób stopniowo pogarsza się sprawność psychofizyczna.

Psychologowie transportu wskazują, że:

• pierwsze istotne spowolnienie czasu reakcji pojawia się często między 50. a 60. rokiem życia,
• po 65. roku życia zmiany te stają się bardziej wyraźne,
• osoby po 75. roku życia mogą mieć choćby dwukrotnie dłuższy czas reakcji niż młodsi kierowcy.

Największe trudności seniorzy mają z oceną pierwszeństwa na skrzyżowaniach, widzeniem peryferyjnym i oceną odległości.

Jak wygląda sytuacja w Polsce

Obecnie w Polsce kierowcy nie są kierowani na okresowe badania wyłącznie ze względu na wiek. Badania lekarskie lub psychologiczne są wymagane m.in. przy:

• uzyskaniu prawa jazdy,
• przekroczeniu limitu punktów karnych,
• prowadzeniu pod wpływem alkoholu,
• spowodowaniu poważnego wypadku.

Eksperci coraz częściej podnoszą jednak, iż badania psychologiczne mogłyby pełnić funkcję profilaktyczną, pomagając kierowcom lepiej ocenić własne ograniczenia i dostosować styl jazdy.

Statystyki pokazują skalę problemu

Dane Komendy Głównej Policji za 2024 rok pokazują, iż kierowcy w wieku 60+ spowodowali:

• 3866 wypadków,
• w których zginęło 339 osób, a ponad 4300 zostało rannych.

Seniorzy stanowili również największą grupę ofiar śmiertelnych wypadków drogowych, zarówno jako kierowcy, jak i piesi czy rowerzyści.

Co to oznacza dla seniorów

Nowe przepisy nie odbierają prawa jazdy z automatu, ale sygnalizują zmianę podejścia. W przyszłości coraz większy nacisk będzie kładziony nie na wiek metrykalny, ale na rzeczywistą zdolność do bezpiecznego prowadzenia pojazdu.

Dla seniorów oznacza to jedno: większą rolę samooceny, odpowiedzialności i – być może w przyszłości – częstszych kontroli zdrowia. Z perspektywy bezpieczeństwa na drogach ma to zmniejszyć liczbę tragicznych wypadków, a nie eliminować starszych kierowców z ruchu.