Od 1 kwietnia 2025 r. obowiązują nowe stawki jednorazowych odszkodowań z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za wypadki przy pracy i choroby zawodowe. Zgodnie z aktualnymi przepisami, ubezpieczony, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, otrzyma 1636 zł za każdy procent uszczerbku. To o 205 zł więcej niż w poprzednim okresie rozliczeniowym.
Fot. Warszawa w Pigułce
Dla kogo jednorazowe odszkodowanie
Świadczenie przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem wypadkowym, które ucierpiały na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Mogą je otrzymać pracownicy, przedsiębiorcy, osoby prowadzące działalność gospodarczą, a także – w przypadku śmierci ubezpieczonego – uprawnieni członkowie jego rodziny.
Zdarzają się też sytuacje, w których ubezpieczony może otrzymać odszkodowanie ponownie – jeżeli jego stan zdrowia pogorszył się o co najmniej 10 proc. w związku z wcześniejszym wypadkiem lub chorobą zawodową.
Co oznacza uszczerbek na zdrowiu
ZUS rozróżnia dwa typy uszczerbku na zdrowiu:
- stały – trwałe uszkodzenie organizmu, które nie rokuje poprawy;
- długotrwały – zaburzenie funkcjonowania organizmu, które trwa co najmniej 6 miesięcy, ale może się poprawić.
Stopień uszczerbku ustala lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Na podstawie orzeczenia ZUS wydaje decyzję w terminie do 14 dni.
Jak uzyskać odszkodowanie z ZUS
Aby ubiegać się o jednorazowe odszkodowanie, należy złożyć odpowiedni wniosek:
- Pracownicy składają go za pośrednictwem pracodawcy wraz z protokołem powypadkowym;
- Przedsiębiorcy dołączają kartę wypadku;
- W przypadku choroby zawodowej niezbędna jest decyzja inspektora sanitarnego.
W każdym przypadku należy dołączyć również:
- Zaświadczenie OL-9 z adnotacją o zakończeniu leczenia,
- Dokumentację medyczną.
Po uzyskaniu orzeczenia, ZUS wypłaca odszkodowanie w ciągu 30 dni od wydania decyzji.
Ile można otrzymać
Wysokość odszkodowania zależy od procentowego uszczerbku na zdrowiu – aktualnie każdy procent to 1636 zł. Dla przykładu:
- 5 proc. uszczerbku = 8180 zł brutto,
- 10 proc. = 16 360 zł,
- 15 proc. = 24 540 zł.
Nowe stawki obowiązują do 31 marca 2026 r.
Kiedy odszkodowanie się nie należy
ZUS może odmówić wypłaty świadczenia, jeśli:
- poszkodowany umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa naruszył przepisy bhp;
- osoba była pod wpływem alkoholu lub środków odurzających i przyczyniła się w znacznym stopniu do wypadku.
Wyjątkiem są wypadki zakończone śmiercią – w takich przypadkach rodzina ma prawo do świadczenia niezależnie od okoliczności.
Odszkodowania w liczbach
W 2024 roku ZUS wypłacił prawie 44 tys. jednorazowych odszkodowań na łączną kwotę ponad 408,5 mln zł. Tylko w województwie mazowieckim wypłacono ponad 4,2 tys. świadczeń – na sumę przekraczającą 44,7 mln zł. Średnia kwota jednorazowego odszkodowania wyniosła 9300 zł w skali kraju, a w woj. mazowieckim ok. 10 400 zł.
Jak podkreśla Wojciech Ściwiarski, rzecznik ZUS w województwie mazowieckim, jednorazowe odszkodowanie to najczęściej wypłacane świadczenie wypadkowe i jeden z najważniejszych elementów systemu zabezpieczenia pracowników i osób samozatrudnionych.
