Mogą zająć pensję, emeryturę, lub choćby zwrot z PIT. Polacy w szoku, gdy sprawdzają konta

Miliony Polaków planujących duże wydatki dzięki zwrotowi podatku za dwa tysiące dwudziesty piąty rok mogą się mocno rozczarować. Krajowa Administracja Skarbowa otrzymała nowe wytyczne, które zmieniają sposób wypłaty nadpłat z PIT – teraz zanim pieniądze trafią na twoje konto, system automatycznie sprawdzi, czy nie masz zaległości wobec państwa. Abonament RTV, mandaty karne, grzywny administracyjne, choćby drobne opłaty sprzed lat – wszystko to może zostać potrącone ze zwrotu bez uprzedzenia. Dla wielu osób oznacza to koniec z planami na wakacje, spłatę kredytu czy remont mieszkania finansowany z oczekiwanego zwrotu. Fiskus zyskał skuteczne narzędzie do odzyskiwania długów, które do tej pory pozostawały nieściągalne, a podatnicy stracili gwarancję, iż zwrot rzeczywiście do nich trafi.

Fot. Warszawa w Pigułce

System sprawdzi wszystkie twoje długi, zanim uwolni pieniądze

Nowy mechanizm działa na zasadzie automatycznej kompensaty. Gdy składasz roczne zeznanie podatkowe i system wykazuje nadpłatę, urząd skarbowy nie przystępuje od razu do przelewu. Zamiast tego uruchamia procedurę weryfikacji, która przeszukuje bazy danych w poszukiwaniu jakichkolwiek zobowiązań wobec państwa.

W pierwszej kolejności sprawdzane są zaległości podatkowe – może się okazać, iż masz nieuregulowane podatki z poprzednich lat, które automatycznie zostają pokryte z bieżącej nadpłaty. Następnie system przechodzi do innych należności publicznoprawnych: mandatów karnych, grzywien sądowych, opłat administracyjnych, a także abonamentu radiowo-telewizyjnego.

Abonament RTV od lat stanowi szczególny problem dla administracji. Mimo iż formalnie jest opłatą obowiązkową, jego egzekucja pozostawała w gestii Poczty Polskiej i okazywała się mało skuteczna. Wielu obywateli lata nie płaci tej opłaty, ignorując kolejne wezwania do zapłaty. Zaległości narastają, ale dotychczas nie było efektywnego sposobu na ich ściągnięcie. Dzięki współpracy między instytucjami i nowemu podejściu fiskusa, te długi mogą być teraz odzyskiwane w momencie rozliczenia rocznego.

Cały proces przebiega automatycznie. Nie musisz być o niczym informowany z wyprzedzeniem – dowiesz się o potrąceniu dopiero wtedy, gdy na konto wpłynie kwota znacznie niższa niż oczekiwana lub gdy w ogóle nie wpłynie nic. Dopiero po fakcie otrzymasz decyzję lub informację o zaliczeniu nadpłaty na poczet zaległości.

Twoje plany finansowe mogą się rozsypać w momencie rozliczenia

Dla większości Polaków zwrot podatku to realny zastrzyk gotówki, często planowany z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem. Rodziny откładają decyzje o większych zakupach, wakacjach czy remontach właśnie na moment otrzymania zwrotu z PIT. Banki i firmy pożyczkowe celowo intensyfikują kampanie reklamowe w okresie rozliczeń podatkowych, wiedząc, iż ludzie dysponują wtedy dodatkowymi środkami.

Nowe wytyczne Krajowej Administracji Skarbowej zmieniają to całkowicie. Zwrot przestaje być „pewnymi pieniędzmi” i staje się kwotą teoretyczną, która może, ale nie musi, trafić na twoje konto. Problem polega na tym, iż wielu podatników w ogóle nie wie o swoich zaległościach. Dotyczy to szczególnie osób, które zmieniały adres zamieszkania i nie otrzymały wezwań do zapłaty, ignorowały korespondencję urzędową zakładając, iż sprawa sama się rozwiąże, lub po prostu zapomniały o drobnych mandatach czy opłatach sprzed lat.

Przykład: spodziewasz się zwrotu w wysokości trzech tysięcy złotych. Zaplanowałeś za te pieniądze wakacje dla rodziny, wziąłeś choćby zaliczkę na wczasy. W momencie rozliczenia okazuje się, iż masz zaległość z tytułu abonamentu RTV za pięć lat – ponad tysiąc złotych z odsetkami. Dodatkowo system znalazł trzy niezapłacone mandaty za niewłaściwe parkowanie z dwóch tysięcy dwudziestego trzeciego roku – kolejne sześćset złotych. Łącznie tysiąc sześćset złotych z twojego zwrotu znika, zanim zdążysz go wydać. Na konto wpada tysiąc czterysta złotych zamiast trzech tysięcy.

Dla wielu osób taki scenariusz może oznaczać nie tylko zawalenie planów urlopowych, ale realne problemy finansowe. jeżeli liczyłeś na zwrot, żeby spłacić zaległy czynsz, ratę kredytu czy zobowiązania wobec innych instytucji, ich brak może wywołać efekt domina – kolejne opóźnienia, kolejne kary, narastające problemy.

Jak system traktuje różne rodzaje długów

Kompensata nie dotyczy wszystkich zobowiązań jednakowo. Istnieje ściśle określona kolejność regulowania zaległości. Najpierw pokrywane są należności bezpośrednio podatkowe – jeżeli masz nieuregulowane podatki z poprzednich lat, te zostaną rozliczone w pierwszej kolejności. Dopiero potem system przechodzi do innych długów publicznoprawnych.

Mandaty karne traktowane są jako zobowiązania o stosunkowo wysokim priorytecie. jeżeli masz kilka niepoałconych mandatów, system automatycznie pokryje je z nadpłaty. Co ważne, mandaty z czasem rosną – jeżeli nie zapłacisz w terminie, dolicza się opłata za postępowanie egzekucyjne, odsetki, koszty upomnień. Mandat za sto złotych po roku może urość do trzystu.

Grzywny sądowe i administracyjne również znajdują się wysoko w hierarchii. Dotyczy to zarówno grzywien wymierzonych w postępowaniach karnych, jak i administracyjnych kar pieniężnych za różnego rodzaju wykroczenia czy naruszenia przepisów.

Abonament RTV pojawia się dalej w kolejności, ale jego specyfika polega na tym, iż często dotyczy wieloletnich zaległości. jeżeli przez dziesięć lat nie płaciłeś abonamentu, choćby przy relatywnie niskiej stawce miesięcznej narosło kilka tysięcy złotych długu. System nie pyta, czy chcesz zapłacić – po prostu potrąca całą zaległość, jeżeli tylko nadpłata jest wystarczająco wysoka.

Kiedy system może się mylić i jak się bronić

Automatyzacja niesie ze sobą ryzyko błędów. System informatyczny krzyżuje dane z różnych rejestrów, ale nie zawsze informacje są aktualne. Może się zdarzyć, iż dług został uregulowany, ale informacja nie dotarła do odpowiedniej bazy. Może też być tak, iż zaległość dotyczy innej osoby o podobnych danych personalnych lub iż zobowiązanie zostało już przedawnione.

Podatnik, który zauważy nieprawidłowość, ma prawo złożyć wyjaśnienia i odwołać się od decyzji o kompensacie. Wymaga to jednak szybkiej reakcji i dostarczenia dokumentów potwierdzających, iż dług nie istnieje lub został już uregulowany. Niestety, procedura odwoławcza zwykle trwa tygodnie lub miesiące, a pieniądze są już zatrzymane.

Dlatego najlepszą strategią obrony jest profilaktyka. jeżeli wiesz, iż składasz zeznanie roczne i spodziewasz się zwrotu, warto kilka tygodni wcześniej sprawdzić, czy nie masz zaległości. Można to zrobić kontaktując się z urzędem skarbowym, Pocztą Polską w sprawie abonamentu RTV, a także sprawdzając w systemie e-PUAP ewentualne należności administracyjne.

Co to oznacza dla ciebie

Jeśli planujesz złożyć zeznanie podatkowe za dwa tysiące dwudziesty piąty rok i oczekujesz zwrotu, nie traktuj tej kwoty jako gwarantowanej. Zanim zaczniesz cokolwiek planować, upewnij się, iż nie masz żadnych zaległości wobec państwa.

Jeśli nie płaciłeś abonamentu RTV przez ostatnie lata, przygotuj się na to, iż cała zaległość może zostać potrącona z twojego zwrotu. Abonament radiowo-telewizyjny to w tej chwili dwadzieścia siedem złotych pięćdziesiąt groszy miesięcznie, co daje trzysta trzydzieści złotych rocznie. jeżeli zalegasz pięć lat, to już tysiąc sześćset pięćdziesiąt złotych plus odsetki.

Jeśli masz niezapłacone mandaty, choćby te sprzed kilku lat, zweryfikuj ich status. Mandaty nie przedawniają się gwałtownie i mogą być egzekwowane przez wiele lat. Lepiej uregulować je dobrowolnie przed złożeniem zeznania niż stracić zwrot automatycznie.

Jeśli zmieniłeś adres zamieszkania i nie aktualizowałeś go w urzędach, istnieje ryzyko, iż masz zaległości, o których nie wiesz. Wezwania do zapłaty mogły być wysyłane na stary adres i nigdy do ciebie nie dotarły, ale to nie zwalnia cię z obowiązku zapłaty.

Jeśli planujesz duże wydatki uzależnione od zwrotu z PIT, zostaw sobie margines bezpieczeństwa. Nie zakładaj, iż otrzymasz całą kwotę wykazaną w zeznaniu. Lepiej być pozytywnie zaskoczonym pełnym zwrotem niż pozostać z długami i zrujnowanymi planami.