Chcesz wziąć kredyt lub wypłacić gotówkę? Bank zablokuje transakcję. Jedno kliknięcie w telefonie decyduje o twoich pieniądzach

Stoisz przy okienku w banku, za tobą kolejka niecierpliwych klientów. Chcesz wypłacić większą gotówkę na zakup używanego samochodu lub wpłacić zaliczkę na wymarzone ferie. Podajesz dowód, kasjer wprowadza dane i nagle jego twarz tężeje. „Przykro mi, system zablokował transakcję. Nie mogę wypłacić panu ani grosza”. Czujesz, jak oblewa cię zimny pot. Czy to awaria? Blokada komornicza? Nie. To efekt zabezpieczenia, które sam włączyłeś w swoim telefonie i o którym kompletnie zapomniałeś. Rejestr Zastrzeżeń Numerów PESEL działa w Polsce z pełną mocą, a rok 2026 przynosi bezwzględne egzekwowanie tych przepisów przez sektor bankowy. Czy wiesz, jak zarządzać swoją cyfrową tożsamością, by nie odciąć się od własnych oszczędności?

Fot. Warszawa w Pigułce

Wprowadzenie Rejestru Zastrzeżeń Numerów PESEL było rewolucją w walce z kradzieżą tożsamości. Po latach bezsilności wobec oszustów biorących „kredyty na słupa” czy wyłudzających duplikaty kart SIM, obywatele dostali do ręki potężną broń. Jednym kliknięciem w aplikacji mObywatel możemy „zamrozić” nasz PESEL, sprawiając, iż staje się on bezużyteczny dla przestępców. To rozwiązanie, które eksperci od cyberbezpieczeństwa chwalą pod niebiosa.

Jednak każdy kij ma dwa końce. To, co chroni nas przed złodziejami, staje się pułapką dla nas samych, jeżeli zapomnimy o „odmrożeniu” numeru we właściwym momencie. Banki, firmy pożyczkowe, a także notariusze i operatorzy telekomunikacyjni mają ustawowy obowiązek weryfikowania statusu PESEL przed wykonaniem określonych czynności. jeżeli system pokaże czerwoną flagę („Zastrzeżony”), pracownik instytucji ma prawny zakaz procedowania wniosku. Nie pomoże awantura, rozmowa z kierownikiem oddziału czy pokazywanie dowodu osobistego. Blokada jest systemowa i nienaruszalna.

Wypłata gotówki. Magiczna granica trzykrotności minimalnej pensji

Większość z nas na co dzień płaci kartą lub BLIK-iem, więc problem zastrzeżonego PESEL-u nie dotyka nas przy zakupie bułek. Schody zaczynają się, gdy potrzebujemy gotówki. I to dużej gotówki. Przepisy mówią jasno: bank ma obowiązek zweryfikować, czy PESEL nie jest zastrzeżony, w przypadku wypłaty gotówkowej, która przekracza trzykrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W 2025 roku, przy rosnącej płacy minimalnej, limit ten oscyluje w granicach kilkunastu tysięcy złotych (ok. 13 000 – 14 000 zł, w zależności od dokładnej stawki brutto w danym półroczu). jeżeli planujesz wypłacić 15 000 zł na remont, zakup auta czy po prostu „do skarpety” na czarną godzinę, musisz najpierw cofnąć zastrzeżenie PESEL. jeżeli tego nie zrobisz, kasjer odmówi wypłaty. Co więcej, zgodnie z prawem, bank nie może wypłacić tych środków choćby po 12 godzinach od momentu weryfikacji w przypadku niektórych podejrzanych transakcji (tzw. „czas na ochłonięcie” przy podejrzeniu oszustwa, choć standardowa blokada PESEL działa zero-jedynkowo: jest zastrzeżenie = nie ma wypłaty tu i teraz).

Dla wielu klientów jest to szokujące. „To moje pieniądze!” – krzyczą przy okienkach. Owszem, pieniądze są Twoje, ale bank ma obowiązek chronić Cię (nawet przed Tobą samym) przed sytuacją, w której ktoś podrobił Twój dowód i przyszedł wyczyścić Twoje konto.

Kredyt, debet i karta kredytowa. Zastrzeżony PESEL to „czerwone światło” dla BIK

Jeszcze bardziej rygorystyczne zasady dotyczą zaciągania zobowiązań. Tutaj nie ma kwoty minimalnej. Każda umowa kredytowa, pożyczka ratalna (nawet na pralkę w sklepie RTV AGD!), wniosek o limit w koncie czy nową kartę kredytową, wymaga sprawdzenia bazy zastrzeżeń.

Wyobraź sobie sytuację: jest styczeń, realizowane są wielkie wyprzedaże. Widzisz telewizor przeceniony o 40%, ale oferta jest ważna tylko dzisiaj. Decydujesz się na raty 0%. Sprzedawca wprowadza wniosek, a system go odrzuca. Powód? Zastrzeżony PESEL. Zanim zorientujesz się w sytuacji, odblokujesz numer w aplikacji (co wymaga dostępu do internetu i sprawnego telefonu) i złożysz wniosek ponownie, promocja może się skończyć lub sklep zostanie zamknięty. W przypadku kredytów hipotecznych, gdzie procedura jest długa i skomplikowana, zablokowany PESEL w dniu uruchomienia środków lub podpisania umowy może przesunąć wypłatę pieniędzy o najważniejsze dni, narażając Cię na niedotrzymanie terminów z aktu notarialnego zakupu mieszkania.

Nie tylko banki. Operatorzy komórkowi i notariusze też patrzą ci na ręce

Rejestr Zastrzeżeń PESEL to sieć, która oplata coraz więcej sektorów. Od niedawna do systemu podłączeni są również operatorzy telekomunikacyjni. Chcesz wyrobić duplikat karty SIM (bo np. zgubiłeś telefon)? jeżeli masz zastrzeżony PESEL, salon firmowy nie wyda ci nowej karty. To zabezpieczenie przed groźnym atakiem „SIM swapping”, polegającym na przejęciu numeru telefonu ofiary w celu autoryzacji przelewów bankowych.

Podobnie jest u notariusza. Sprzedajesz lub kupujesz nieruchomość? Notariusz przed podpisaniem aktu ma obowiązek sprawdzić status stron w rejestrze. jeżeli Twój PESEL jest zastrzeżony, czynność notarialna nie może dojść do skutku. Wyobraź sobie stres: wszyscy stawili się w kancelarii, pieniądze przygotowane, a jedna ze stron zapomniała kliknąć w aplikacji. Spotkanie trzeba przerwać, odblokować numer i… teoretycznie można działać od razu, bo systemy działają w czasie rzeczywistym, ale stres i zamieszanie są gwarantowane.

Co z tymi, którzy nie mają telefona? Wykluczenie cyfrowe boli podwójnie

Dla użytkowników aplikacji mObywatel zarządzanie zastrzeżeniem jest proste – to jeden suwak. Schody zaczynają się w przypadku seniorów lub osób, które nie korzystają z bankowości elektronicznej i profilu zaufanego. Aby zastrzec lub cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL, osoby te muszą udać się osobiście do urzędu gminy. To sprawia, iż proces staje się uciążliwy.

Jeśli taki senior z zastrzeżonym PESEL-em (bo np. pomógł mu w tym wnuczek) pójdzie do banku wypłacić pieniądze „na życie” i przekroczy limit, bank go odeśle. Senior musi wtedy pojechać do urzędu gminy, odstać swoje w kolejce, odblokować PESEL, wrócić do banku… To procedura, która może zająć cały dzień i kosztować mnóstwo nerwów. W 2026 roku problem wykluczenia cyfrowego w zderzeniu z cyfrowym bezpieczeństwem będzie narastał.

Automatyczne cofnięcie zastrzeżenia. Funkcja, która ratuje życie?

Warto wiedzieć, iż system mObywatel oferuje funkcję „automatycznego przywrócenia zastrzeżenia”. Jak to działa? jeżeli wiesz, iż idziesz do banku załatwić sprawę, możesz w aplikacji odblokować PESEL i ustawić, by system sam zablokował go ponownie za np. 30 minut lub godzinę. To genialne rozwiązanie dla zapominalskich.

Dzięki temu Twoje dane są „odsłonięte” tylko na czas wizyty w okienku. Gdy wyjdziesz z banku, ochrona wraca automatycznie, bez konieczności ponownego logowania się i pamiętania o kliknięciu. Niestety, mało kto wie o tej opcji i większość użytkowników po prostu cofa zastrzeżenie „bezterminowo”, a potem zapomina je włączyć z powrotem, wystawiając się na ryzyko.

Co to oznacza dla Ciebie? (HCU – Helpful Content)

Blokada PESEL to najlepsze, co możesz zrobić dla swojego bezpieczeństwa, ale musisz nauczyć się z nią żyć. Oto instrukcja obsługi Twojej tożsamości na styczeń 2026:

1. Planujesz wizytę w banku? Wyjmij telefon PRZED wejściem

Zrób sobie nawyk: zanim pociągniesz za klamkę oddziału bankowego, otwórz mObywatela i sprawdź status usługi „Zastrzeż PESEL”. jeżeli świeci się na czerwono („Zastrzeżony”), cofnij zastrzeżenie. Systemy bankowe aktualizują się niemal natychmiast, ale bezpieczniej zrobić to 5 minut wcześniej niż przy samym biurku doradcy, gdy stres i problemy z zasięgiem mogą utrudnić logowanie.

2. Ustawiaj czasowe odblokowanie

Nie cofaj zastrzeżenia na stałe! Korzystaj z opcji „Cofnij zastrzeżenie z datą ponownego zastrzeżenia”. Ustaw czas na „za 2 godziny” lub „do końca dnia”. Dzięki temu, choćby jeżeli po wyjściu z banku wpadniesz w wir obowiązków, system sam zadba o Twoje bezpieczeństwo wieczorem.

3. Wypłata z bankomatu jest bezpieczna (na razie)

Ważna informacja: limity i weryfikacja PESEL dotyczą wypłat w placówce bankowej (obsługa kasowa). Wypłaty z bankomatów (nawet wysokich kwot, jeżeli pozwala na to Twój limit dzienny karty) nie podlegają weryfikacji w rejestrze zastrzeżeń PESEL w czasie rzeczywistym w takim samym trybie. Bankomat wyda pieniądze, choćby jeżeli masz zastrzeżony PESEL. Blokada dotyczy czynności, przy których weryfikowana jest tożsamość człowieka.

4. Sprawdź status przed zakupami na raty

Jeśli planujesz kupić AGD, meble czy elektronikę na raty, odblokuj PESEL jeszcze w domu. W sklepie stacjonarnym, w tłumie ludzi, logowanie się do aplikacji bankowych czy profilu zaufanego na telefonie nie jest bezpieczne (ktoś może podpatrzeć PIN). Zrób to w bezpiecznych warunkach domowych przed wyjściem na zakupy.

Rejestr Zastrzeżeń PESEL to tarcza, a nie kajdanki. jeżeli nauczysz się nią sprawnie posługiwać, Twoje pieniądze będą bezpieczne jak nigdy dotąd. jeżeli jednak o niej zapomnisz, bank nie będzie miał litości – w imię przepisów odeśle Cię z kwitkiem, dbając (paradoksalnie) o Twoje dobro.